Pamięć o wspólnych przodkach, mieszkańcach gminy Borzęcin, połączyła Polaków, Romów i Żydów podczas Gminnych Obchodów 80. Rocznicy wybuchu II wojny światowej w Borzęcinie. We wspólnej modlitwie i w trakcie apelu pamięci przypominano o ofierze, jaką ponieśli podczas tej najstraszniejszej z wojen, która pochłonęła 6 milionów Polaków i ponad 50 milionów ludzi na całym świecie. – Polska była wtedy ojczyzną wielu narodów. W Borzęcinie, mieszkali wówczas Żydzi, Romowie i oczywiście my Polacy, ale wszyscy razem byli obywatelami Rzeczypospolitej – mówił Tadeusz Żurek, zastępca wójta gminy Borzęcin. To właśnie Żydów, Romów, a później Słowian Niemcy w czasie II wojny światowej skazali w pierwszej kolejności na eksterminację.
Obchody rozpoczęła wspólna msza święta odprawiona w kościele parafialnym w Borzęcinie Górnym przez proboszcza parafii ks. Mikołaja Pieca w koncelebrze m.in. ks. Stanisława Opockiego – Krajowego Duszpasterza Romów. Po niej uczestnicy uroczystości przemaszerowali w asyście pocztów sztandarowych do centrum miejscowości, przed Pomnik Poległych i Pomordowanych. – W tym miejscu, 11 listopada 2018 roku w trakcie uroczystości upamiętniających setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości dokonano uroczystego poświęcenia i odsłonięcia 22 granitowych Tablic Pamięci. Upamiętniają one mieszkańców Borzęcina i okolic poległych i pomordowanych w latach 1914-1920 oraz 1939-1947 – wspominał prowadzący uroczystość Piotr Kania, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Borzęcinie. Jak zaznaczył, wśród nich są także nazwiska Romów i Żydów.
– Stoimy w miejscu szczególnym, przy Pomniku Poległych i Pomordowanych Mieszkańców Borzęcina, Bielczy, Przyborowa, Warysia i Łęk. (…) Spotykamy się tu, aby uczcić pamięć mieszkańców Borzęcina i okolic poległych na wielu frontach, a także miejscowych Żydów i Romów, zamordowanych w obozach pracy, obozach koncentracyjnych oraz obozach zagłady. Pamiętamy o pochodzących stąd żołnierzach września 1939 roku, ofiarach Katynia, partyzantach, ofiarach pacyfikacji Warysia i Borzęcina Dolnego przez Gestapo, wysiedlonych z zachodnich i wschodnich ziem II Rzeczypospolitej, ofiarach sowieckich łagrów, żołnierzy walczących w Ludowym Wojsku Polskim oraz II Korpusie Polskim na Zachodzie – przypominał w przemówieniu Tadeusz Żurek, zastępca wójta gminy Borzęcin.
– Bardzo mnie wzrusza pragnienie upamiętnienia żydowskich mieszkańców gminy Borzęcin i zaproszenie mnie do publicznego odczytania ich nazwisk. Jesteśmy dziećmi jednego Boga, który nas wszystkich stworzył. Pamięć o tych ludziach jest niezbędna – my, Żydzi, mówimy, że w pamięci można znaleźć tajemnicę odkupienia. Pojedyncze imiona ofiar to tylko fragmenty, ale pamięć o nich wszystkich sprawia, że zaczynamy widzieć skalę tragedii i to pozwala nam modlić się o zmiany ku lepszemu dla całego świata – mówił do zebranych zaproszony na uroczystości przez władze samorządowe gminy Borzęcin profesor Jonathan Webber, członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za wkład w dialog i odbudowę stosunków polsko-żydowskich, 18-letni wykładowca w Oksfordzie, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawiciel żydowskiej społeczności Krakowa.
Głos zabrała także dr Anna Brzyska, prezes Stowarzyszenia „Pamięć i dialog. Wspólna historia”. W emocjonalny sposób odniosła się do rocznicy 1 września a przede wszystkim do 17 września 1939 roku, kiedy to Armia Czerwona zaatakowała Polskę. – W stowarzyszeniu kierujemy się hasłem, że nie jesteśmy ludźmi, jeśli nie pamiętamy. Więc musimy działać na rzecz zachowania pamięci, pojednania i wzajemnego zrozumienia. (…) Jestem osobą prywatną, nie jestem politykiem, ale urodziłam się w Rosji i jako Rosjanka z urodzenia chciałam państwa wszystkich serdecznie przeprosić. Jest mi bardzo przykro, i smutno z tego powodu, że Polska była najpierw co prawda zaatakowana przez Niemców, ale potem jednak przez Związek Radziecki, Stalina. Nadal żyją rodziny tych, którzy zginęli z rąk radzieckich. Nie mogę wiele, chcę tylko powiedzieć „przepraszam”.
Głównym punktem gminnych obchodów były jednak wspólna modlitwa po polsku, romsku i hebrajsku w intencji Poległych i Pomordowanych Mieszkańców Borzęcina, w tym Polaków, Romów i Żydów oraz Apel Pamięci. W imieniu organizatorów poprowadził go młodszy inspektor Roman Głowacki – przedstawiciel Komendy Głównej Związku Strzeleckiego “Strzelec” J.Piłsudskiego. Nazwiska 87 osób ze wspólnoty żydowskiej przypomniał prof. Jonathan Webber, a rodziny Romów wspominał Adam Andrasz, prezes Stowarzyszenia Romów w Tarnowie.
Przed Pomnikiem Poległych i Pomordowanych a także obok i na Tablicach Pamięci kwiaty, znicze, kamienie złożyły oficjalne delegacje oraz rodziny pomordowanych.
Ostatnim elementem uroczystości był krótki koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu zespołu Borzęckie Słowiki pod kierunkiem Cecylii Czaja z Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Borzęcinie Dolnym.
Wszyscy uczestnicy uroczystości otrzymali wydany przez Gminny Ośrodek Kultury w Borzęcinie specjalnie na tę okazję wyjątkowy egzemplarza „Kuriera Borzęckiego” opisującego tragiczne losy mieszkańców gminy Borzęcin. Autorem publikacji jest Lucjan Kołodziejski – nauczyciel historii w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Borzęcinie Górnym.
– Chcę podziękować za zaangażowanie, poświęcony czas i wykonaną pracę wszystkim, którzy wspomogli Gminny Ośrodek Kultury w Borzęcinie w przygotowaniu tego dzisiejszego wydarzenia – mówił Piotr Kania. – Szczególne podziękowania kieruję pod adresem Lucjana Kołodziejskiego – inicjatora i współorganizatora, nauczyciela historii w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Borzęcinie Górnym, który nie szczędzi sił i środków w odkrywaniu lokalnej historii i od kilku miesięcy społecznie pracował nad przygotowaniem wydarzenia i publikacji. Taka uroczystość jak ta dzisiejsza pozwala nam lepiej poznać i zrozumieć lokalne dzieje. Wspólna modlitwa nacji tworzących niegdyś tutejszą społeczność daje nadzieję na budowanie relacji w oparciu o dialog i wartości, jakimi powinny być zawsze pamięć, szacunek i wzajemne zrozumienie, by historia sprzed ponad 80 lat nie miała szansy się powtórzyć.
Organizatorem Gminnych Obchodów 80. Rocznicy wybuchu II wojny światowej są: Gminny Ośrodek Kultury w Borzęcinie oraz Lucjan Kołodziejski – nauczyciel historii w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Borzęcinie Górnym.
Współorganizatorzy: Rada Gminy Borzęcin, Parafia Rzymskokatolicka pw. Narodzenia NMP w Borzęcinie, Zarząd Gminny Związku OSP RP w Borzęcinie.
Wydarzenie odbywa się pod honorowym patronatem Wójta Gminy Borzęcin Janusza Kwaśniaka, Proboszcza Parafii w Borzęcinie Górnym ks. Mikołaja Pieca oraz Przewodniczącego Rady Gminy Borzęcin Czesława Małka.
Wartę honorową przed pomnikiem pełnili członkowie Związku Strzeleckiego “Strzelec” J.Piłsudskiego, Jednostka Strzelecka im. płk. Hałacińskiego w Brzesku.
(pio)
Komentarze po uroczystości:
prof. Jonathan Webber – członek Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi za wkład w dialog i odbudowę stosunków polsko-żydowskich, 18-letni wykładowca w Oksfordzie, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawiciel żydowskiej społeczności Krakowa:
Chciałbym podziękować Wójtowi Borzęcina Panu Januszowi Kwaśniakowi i Księdzu Mikołajowi Piecowi za zaproszenie mnie do wzięcia udziału w tej ważnej uroczystości ku czci wszystkich mieszkańców Borzęcina, którzy stracili życie podczas II wojny światowej, która rozpoczęła się osiemdziesiąt lat temu. Podziwiam Państwa inicjatywę w organizacji tej ceremonii i czuję się zaszczycony, że mogę się do niej dołączyć. Chciałbym podziękować historykowi z Borzęcina Lucjanowi Kołodziejskiemu, wspieranemu przez Annę Brzyską z Brzeska, za ich ważną pracę w tworzeniu tak długiej listy nazwisk poległych i pomordowanych mieszkańców tej ziemi.
dr Anna Brzyska, prezes stowarzyszenia “Pamięć i dialog. Wspólna historia”:
Jestem bardzo wdzięczna organizatorom uroczystości w Borzęcinie. Było to niezwykłe i bardzo wzruszające wydarzenie, przede wszystkim dlatego, że nikt nie został zapomniany. Tak często pamiętamy przede wszystkim o tych, którzy są nam bliżsi. Ale Państwo potrafiliście objąć pamięcią wszystkich: tych, którzy walczyli z okupantem i ginęli w obozach; nie tylko Polaków, lecz również Romów i Żydów, których w Borzęcinie już nie ma od wielu dziesięcioleci. Pokazaliście Państwo, że szacunek i miłość do historii swojego narodu, jasne określenie własnej tożsamości jak najbardziej łączą się ze sposobnością widzieć w każdym przede wszystkim człowieka, a już później wyznawcę jakiejś religii albo przedstawiciela pewnej narodowości. Ufam, że takie podejście do historii pomaga budować teraźniejszość i przyszłość oparte na otwartości, wzajemnym szacunku i dialogu ponad podziałami, których tak często brakuje.
Józef Baran – poeta:
Bardzo udane obchody. Powiało światowością w dobrym znaczeniu a tablice upamiętniające nazwiska zabitych i zamordowanych borzęcan w czasie I i II wojny światowej są bardzo ważnym znakiem Pamięci..Człowiek nie żyje tylko chwilą bieżącą jak ważka lub mucha. Życie ludzkie – jeśli jest się wierzącym – ma też zapewne jakiś inny wyższy (także symboliczny) sens.. Gratulacje dla organizatorów.
ks. Mikołaj Piec – proboszcz parafii w Borzęcinie Górnym
Wyrażam wdzięczność P. Lucjanowi Kołodziejskiemu i P. Piotrowi Kani za przygotowanie i zorganizowanie Uroczystości 80-tej rocznicy napaści na Polskę niemieckiej i sowieckiej armii. Wydarzenia, które miały miejsce 80 lat temu napełniają nas smutkiem i dumą. To co przeżyliśmy w Borzęcinie 1 września 2019r. jasno pokazało, że Ojczyzna nasza była prawdziwym domem dla wielu Narodów. Ukazała honor polskiego żołnierza i była wspaniałą lekcją patriotyzmu.
Lucjan Kołodziejski – nauczyciel historii w Zespole Szkolno-Przedszkolnym w Borzęcinie Górnym
Apel ku czci Poległych i Pomordowanych w latach II wojny światowej to fakt historyczny. Wasz udział w nim jest przejawem Waszego, Twojego patriotyzmu miłości do naszej, małej ojczyzny – Borzęcina.